Zbiory numizmatyczne
Zbiory numizmatyczne to kolekcje monet, banknotów i innych przedmiotów związanych z pieniądzem, stanowiące fascynującą dziedzinę numizmatyki. Obejmują one różnorodne obiekty historyczne i artystyczne, prezentując bogactwo kulturowe oraz ekonomiczne społeczeństw na przestrzeni czasu.
Zbiory numizmatyczne
Grosz Kazimierza III Wielkiego
Grosz krakowski został wprowadzony do obiegu przez Kazimierza Wielkiego ok. 1367 r. Pod względem wagi i wizerunku był wzorowany na groszu praskim. Świadczą o tym znajdujące się na numizmacie elementy graficzne oraz kompozycyjne: dwuotokowy napis, korona na awersie i kształt liter. Widniejący na pierwszej rodzimej monecie groszowej Orzeł piastowski symbolizował władzę monarszą Kazimierza Wielkiego, a […]Eksponat dostępny w sali:
Gabinet numizmatyka
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Hemihekta
Niewielka bryłka kruszcu zwanego elektronem, naturalnego stopu złota ze srebrem, to jeden z najmniejszych eksponatów znajdujących się w Centrum Pieniądza NBP. Dzięki odciśniętemu na nim znakowi, uważany jest za jedną z pierwszych monet na świecie. Jej powstanie datuje się na połowę VII w. p.n.e., a wprowadzenie do obiegu przypisuje się jednemu z królów lidyjskich z […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Rumuński polimerowy banknot obiegowy 20 lei
Polimerowe 20 lei upamiętnia Ecaterinę Teodoroiu – porucznik rumuńskiej armii w okresie I wojny światowej, a zarazem pierwszą kobietę-porucznik w dziejach rumuńskiego wojska. Pomysł przedstawiania kobiet na rumuńskiej walucie zrodził się w 2018 roku, kiedy dziennikarka modowa Janina Nectara stworzyła listę 100 kobiecych postaci, w tym Teodoroiu, naukowców, lekarzy, artystek i profesorów wartych upamiętnienia. Banknot […]Eksponat dostępny w sali:
Laboratorium autentyczności
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Sztaba złota
Sztaba złota umieszczona jest ona w specjalnej gablocie, w której znajduje się wycięcie pozwalające zwiedzającym chwycić ją w dłoń, jak również podnieść. Sztaby używane do przechowywania rezerw złota przez banki są standaryzowane, ta konkretna waży 400 uncji trojańskich (tzw. standard Good Delivery). Jedna uncja trojańska to w przybliżeniu 31,1 grama. W związku z tym waga […]Eksponat dostępny w sali:
Skarbiec
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Platmynt
Replika XVII-wiecznej miedzianej monety o wadze 19,7 kg i wartości 10 dalerów (odpowiednik 10 talarów). Platmynty osiągały duże rozmiary gdyż wartością musiały odpowiadać dalerom bitym w srebrze. Z funkcjonowaniem platmyntów w obiegu związana jest emisja papierowego pieniądza. W 1661 r. powołano do życia prywatny bank Stockholms Banco. Posiadacze platmyntów mieli możliwość składania ich w depozyt […]Eksponat dostępny w sali:
Systemy pieniężne
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Projekty banknotów Banku Polskiego z lat 1830-1865
W zbiorach numizmatycznych Narodowego Banku Polskiego zachowała się teczka ozdobiona odręcznie wykonanym rysunkiem godła Królestwa Polskiego, przedstawiającego czarnego, dwugłowego orła carskiego Romanowów z umieszczoną na piersiach tarczą z ukoronowanym orłem białym oraz napisem „Wzory i Projekty Pieniędzy Papierowych Banku Polskiego z lat 1830 – 1865”. W teczce znajduje się 40 ręcznie wykonanych projektów banknotów oraz […]Eksponat dostępny w sali:
Twórca Pieniądza i Produkcja Pieniądza
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Wisior z talarem bawarskim
Wisior z tzw. Madonnentalerem z 1765 r., w oprawie jubilerskiej, należący do tzw. biżuterii numizmatycznej. Na awersie talara znajduje się popiersie elektora Bawarii Maksymiliana III Józefa w draperii, na rewersie natomiast – Matka Boska z Dzieciątkiem, przedstawiona w typie Patrona Bavariae. Stąd też wzięła się nazwa tej monety. Motyw Matki Boskiej z Dzieciątkiem pojawił się […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Darejka
Złota moneta ze starożytnej Persji, datowana na V wiek p.n.e. Jej nazwa pochodzi od imienia sławnego perskiego króla Dariusza I Wielkiego z dynastii Achemenidów, który jako pierwszy zaczął wybijać takie złote statery (nominały monet). Niektórzy jednak wywodzą ją od staroperskiego *dari- oznaczającego złoto. Na awersie widać postać biegnącego w prawo łucznika w ceremonialnych perskich szatach […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
5 dukatów
1677, Jan III Sobieski, donatywa pamiątkowa wybita z okazji restytuowania mennicy krakowskiej, projektu Jana Höhna. Awers: popiersie króla w płaszczu zwrócone w prawą stronę. Głowa zwieńczona laurem. W otoku napis: IOANNES III D[EI]. G[RATIA]. REX POL[ONIAE]. M[AGNUS]. D[UX] LIT[HUANIAE]. RUS[SIAE]. PR[USSIAE] (w tłumaczeniu: Jan III z Bożej łaski Król Polski, Wielki Książę Litwy, Rusi, Prus). […]Eksponat dostępny w sali:
Gabinet numizmatyka
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Banknot z powstania listopadowego
Wprowadzony do obiegu banknoty jednozłotowe opiewały na kwotę 735.000 złotych polskich. Wykonane zostały na farbowanym na zielono papierze o wymiarach 64 x 103 mm, pochodzącym z papierni bankowej w Jeziornej koło Warszawy z zabezpieczeniem w postaci znaku wodnego, przedstawiającego centralnie umieszczoną cyfrę „1”. Szatę graficzną zaprojektował Jan Minheymer, piastujący wówczas stanowisko rytownika Banku Polskiego. Centralnie, […]Eksponat dostępny w sali:
Gabinet Numizmatyka
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Półgrzywna
Datowana na przełom XIII i XIV w. półgrzywna nowogrodzka (½ grzywny) pochodzi z terenów dawnej Rusi. Grzywna to jedno ze średniowiecznych płacideł kruszcowych, w kształcie sztabki lub pręta, odlewanych ze srebra wysokiej próby. W wiekach XI–XIV, w okresie rozbicia dzielnicowego Rusi po śmierci Jarosława Mądrego, funkcjonowało ich kilka rodzajów – kijowska, nowogrodzka, czernichowska, litewska, nadwołżańska. […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Bilety kasowe
Bilety kasowe zostały wprowadzone do obiegu przez Bank Polski w 1828 roku. Wydrukowano je w 1824 roku na cienkim papierze w czterech klasach odpowiadających ich nominałom. W klasie A. bilety w kolorze niebieskim o nominale pięciozłotowym, w klasie B. bilety w kolorze czerwonym o nominale dziesięciozłotowym, w klasie C. bilety w kolorze białym o nominale […]Eksponat dostępny w sali:
Bank Centralny
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Denar Mieszka II
W gablotce z najstarszymi polskimi monetami znajduje się pewien interesujący denar. Między badaczami średniowiecza stale toczy się spór o tą pozoru nieefektowną monetę. Denar został swego czasu uznany za najstarszą polską monetę, wybitą przez pierwszego władcę państwa polskiego, Mieszka I (ok. 960–992). Jednak obecnie większość badaczy, w tym autor wcześniejszej koncepcji, przypisują tę monetę raczej […]Eksponat dostępny w sali:
Gabinet numizmatyka
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Medale
Medale, które możemy podziwiać w Centrum Pieniądza, stanowią nie lada gratkę dla numizmatyków i badaczy historii naszego kraju. Wykonywane dla upamiętnienia ważnych wydarzeń oraz ludzi zasłużonych w różnych dziedzinach, bite jako odznaczenia lub nagrody za wybitne osiągnięcia, są świadectwem czasów minionych. Wśród zgromadzonych tu medali możemy podziwiać medal wybity na cześć 40-lecia prezesury Franciszka Smolki […]Eksponat dostępny w sali:
Gabinet numizmatyka
Zobacz eksponat
Zbiory numizmatyczne
Floren
Floren (wł. fiorini), wybity we Florencji w XIV wieku, być może w roku 1308. Jej miano nie pochodzi od nazwy miasta, lecz od widniejącego na awersie wyobrażenia kwiatu. Kwiat w języku łacińskim to florus, we włoskim fiore. Od niego wywodzi się nazwa miasta Florencja (łac. Florentia, wł. Firenze), kwiat lilii jest również swoistym godłem mówiącym, […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
Rzemiosło artystyczne
Rzemiosło artystyczne i przedmioty użytkowe są cennymi elementami naszych zbiorów, uzupełniającymi historię związaną z pieniądzem.
Rzemiosło artystyczne
Skrzynia skarbcowa z XVIII w.
Skrzynia stanowi arcydzieło sztuki kowalskiej. Ważąca około 50 kilogramów skrzynia została wykonana ze stalowej blachy i wzmocniona żelaznymi szynami. Z przodu znajdują się dwie zamykane na kłódki antaby (stałe lub ruchome uchwyty z metalu umieszczane na skrzyni, kufrze, drzwiach lub bramie). Pomiędzy nimi została wstawiona atrapa zamka. Najbardziej interesujące jest jednak jej wieko. Zamykany od […]Eksponat dostępny w sali:
Skarbiec
Zobacz eksponat
Rzemiosło artystyczne
Dekoracyjne etui na monety
Etui służące do przechowywania dwóch rodzajów drobnych monet, wsuwanych i wysuwanych z pomocą mechanizmu sprężynowego. Na pokrywie znajduje się wytłaczany i częściowo złocony motyw roślinny (gałązka ostu z kwiatem) w secesyjnym stylu. W tym przypadku nie mamy żadnych informacji o pochodzeniu gadżetu, podejrzewać można jednak, że został wykonany w warsztacie północnoeuropejskim około przełomu XIX i […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
Rzemiosło artystyczne
Kubek dedykowany Rudolfowi Modrzejewskiemu
Prosty, srebrny kubek, pokryty grawerowanymi napisami i ozdobiony dziesięcioma monetami. Choć nieefektowny w formie i nie przyciąga wzroku tak jak inne naczynia na ekspozycji, wiąże się z nim ciekawa historia. Kubek został dedykowany i zapewne również ofiarowany Rudolfowi Modrzejewskiemu, synowi sławnej polskiej aktorki Heleny Modrzejewskiej i Gustawa Zimajera. Modrzejewski był uznanym w USA i Europie […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
Rzemiosło artystyczne
Waga szalkowa
Datowana na lata 80. XVIII w. jubilerska waga z kompletem odważników do nowożytnych złotych monet pochodzi ze znanego zakładu Johanna Daniela vom Berga, z ówczesnego miasta Lennep (dziś dzielnica miasta Remscheid niedaleko Düsseldorfu), należącego wówczas do Bawarii-Pfalz. Stalowa waga szalkowa ma typowy dla tego okresu kształt z końcówkami typu gęsia szyja i dwoma mosiężnymi łuskami […]Eksponat dostępny w sali:
Antyk–Średniowiecze–Nowożytność
Zobacz eksponat
