Półgrzywna

Datowana na przełom XIII i XIV w. półgrzywna nowogrodzka (½ grzywny) pochodzi z terenów dawnej Rusi. Grzywna to jedno ze średniowiecznych płacideł kruszcowych, w kształcie sztabki lub pręta, odlewanych ze srebra wysokiej próby. W wiekach XI–XIV, w okresie rozbicia dzielnicowego Rusi po śmierci Jarosława Mądrego, funkcjonowało ich kilka rodzajów – kijowska, nowogrodzka, czernichowska, litewska, nadwołżańska. Różniły się nie tylko kształtem, lecz także wagą – w zależności od różnych systemów wagowych obowiązujących na terenach sąsiadujących z Rusią. Nasza półgrzywna waży 98,18 g i ma wymiary 69,8 na 14,5 na 14,4 mm. Na jednym z krótszych boków widać wyraźny ślad przełamania czy też przecięcia. Grzywny ruskie, żeby uzyskać jednostki o niższej wartości, przerąbywano na pół lub na mniejsze fragmenty. Stąd, od ruskiego słowa „rubit”, wzięła się nazwa późniejszego rosyjskiego rubla, wspomnianego po raz pierwszy w tzw. gramocie z lat 1281–1289, czyli na zapisanym kawałku brzozowej kory, odnalezionym podczas wykopalisk w Nowogrodzie w 1952 r.